آقطی سیاه که در همدان انگور کولی نام دارد از زمان های قدیم مورد استفاده قرار گرفته شده است و از آن برای رفع بیماری های مختلف مصرف می گردد. توانایی شفا دهندگی آقطی سیاه را به زمان بقراط بر می گردد.
آقطی سیاه که خمان کبیر نیز نام دیگر آن می باشد درختچه ای است با شاخ های خاکستری متمایل به قهوه ای که ارتفاع آن در نواحی مساعد به 10 متر می رسد این گیاه در نواحی مرطوب مثل کنار جاده ها یا جنگل ها می روید.برگ های آن سبز رنگ است اگر برگ را بشکنید و مالش دهید بوی بدی می دهد.گل های آن سفید است و در اواخر بهار رشد می کند.میوه آقطی گوشتی و ریز مانند انگور به رنگ سیاه و براق است. قسمت مورد مصرف این درختچه گل ، برگ و پوست داخلی ساقه آن می باشد. آقطی سیاه در ایران در نواحی آذربایجان و همدان رشد می کند. در گلهای این گیاه آلدرین و مقدار کمی اسانس موجود است. میوه آقطی سیاه دارای کریزان تمین ، مواد قندی ، اسانس، صمغ ، اسید والریانیک و اسید استیک می باشد.
در بیشتر قسمتهای اروپا این گیاه را به خاطرخواص فراوانی که دارد، به عنوان یک گیاه مقدس شناخته می شود.

تركيبات شيميايي

پوست این درختچه و برگ آن درای موادی مانند ساو بوسین Sambucine سامبو نیگرین Sambunigerine ، کولین ، سیکوتین Cicutine و مقدر کمی نیترات پتاسیم می باشد . د گلهای آن الدرین Elderine و مقدر کمی اسانس وجود دارد . میوه آقطی سیاه درای کریزان تمین Chrysanthemin ، مواد قندی ، اسانس ، صمغ ، اسید والزیانیک و اسید استیک می باشد.

خواص گیاه آقطی (طبیعت و فواید درمانی)

طبیعت آقطی سیاه، سرد و خشک است. برخی از مهم ترین خواص آقطی عبارتند از:
یکی از مهم ترین خواص گیاه آقطی، استفاده از عصاره این گیاه برای شستن پوست صورت و پاک کردن آرایش است و به ویژه به افرادی که دارای پوست حساس هستند، توصیه می شود.
ماسک صورت آقطی برای شادابی پوست و از بین بردن لکه ها و کک و مک صورت بسیار مفید است و به رفع چین و چروک و جوان ماندن پوست نیز کمک می کند. همچنین جوشانده این گیاه برای التیام سریعتر زخم ها مفید است.
عصاره ریشه گیاه آقطی برای درمان شکستگی استخوان و جوش خوردن سریعتر آن مفید است.
آقطی در افزایش شیر مادر شیرده موثر است. همچنین درمان کننده خوبی برای بیماری استسقاء است و آب اضافی را از بدن و از بین نسوج خارج می کند.
کمک به درمان نقرس، سنگ کلیه و درمان بیماری های دستگاه تنفسی نظیر سرماخوردگی و گریپ، از خواص گیاه آقطی در طب سنتی است.
مصرف میوه آقطی سیاه و مالیدن شیره این میوه درمان موثری برای رفع سفید موهاست و باعث تقویت و افزایش رشد موها می شود.
استفاده از بخور گل های آقطی سیاه برای درمان بیماری سل مفید است و به دفع اخلاط چسبناک از گلو کمک می کند.
برطرف کردن درد و التیام بواسیر، از دیگر خواص گیاه آقطی است. به این منظور، برگ های تازه این گیاه را له یا از آن پماد تهیه کنید و روی قسمت دردناک بگذارید.
از دیگر خواص گیاه آقطی در طب سنتی، استفاده از آب جوشانده گل های این گیاه برای درمان ورم چشم است.
مصرف میوه اقطی یکی از بهترین درمان ها برای پیشگیری و درمان یبوست است. میوه آقطی سیاه خاصیت ملین، مسهل و ادرارآور دارد و برای افراد سالخورده و کسانی که دچار اتقباضات ضعیف روده ای هستند، مفید است.
استفاده از این گیاه، برای از بین بردن خارش بدن مفید است. به این منظور، پوست ساقه درخت آقطی را در روغن بجوشانید، سپس آن را صاف کنید و بگذارید سرد شود. این روغن را روی قسمت هایی که خارش دارد، بزنید. در طب سنتی از خواص گیاه آقطی و جوشانده گل های این گیاه برای
درمان بیماری برونشیت و ذات الجنب استفاده می شود.
آقطی سرشار از ماده ای به نام سیتوکینین است که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند و برای درمان روماتیسم و درد مفاصل مفید است.

گیاه شناسی آقطی

گیاه آقطی، از تیره هفت کولان است و در شرایط مساعد آب و هوایی، به صورت درختچه ای تا ارتفاع ۱۰ متر رشد می کند و غالبا در کنار جاده ها، حاشیه جنگل ها و در نواحی مرطوب و سایه دار استان های آذربایجان و همدان می روید. برگ های گیاه آقطی، به شکل بیضی و دندانه دار است. چنان چه برگ های گیاه را بشکنید و مالش دهید، بوی بدی از آن متصاعد خواهد شد. همه قسمت های سبز گیاه، سمی است و گل های آن به رنگ سفید و خوشه ای هستند که در اواخر بهار ظاهر می شوند. میوه آقطی سیاه مانند انگور است و به شکل گوشتی، ریز و به رنگ آبی سیر است. از گیاه آقطی به شکل جوشانده، دم کرده، شربت، شیره یا سرکه استفاده می شود.

طرز استفاده

1) جوشانده : مقدر 60 گرم پوست ساقه ، برگ و یا میوه این درختچه را در یک لیتر آب ریخته و بگذارید آهسته بجوشد تا حجم آن به نصف برسد . سپس آنرا صاف کنید.
2) سرکه آقطی سیاه : 10-20 گرم برگهای خشک شده این درختچه را در یک لیتر سرکه ریخته و بگذارید تا مدت دو هفته بماند و هر روز آنرا بهم بزنید . پس از این مدت آنرا صاف كرده و در شیشه دربسته نگهدری کنید . مقدر مصرف این نوشیدنی سه بار در روز است.
3) دم كرده آقطی سیاه : مقدر 100 گرم گل خشک شده این درختچه را در یک لیتر آبجوش ریخته و بمدت 10 دقیقه دم کنید . از این دم كرده یم توانید برای شستشوی زخم ها استفاده کنید.
4) شیره یا آب میوه : میوه های رسیده آقطی سیاه را فشار داده تا شیره آن خارج شود . مقدر مصرف این شیره یک قاشق چایخوری مخلوط در یک لیوان آب می باشد.
5) شربت آقطی سیاه : آب میوه را گرفته و با هم وزن آن قند مخلوط کنید . سپس این مخلوط را بجوشانید تا شربت غلیظی بدست آید.
مقدر مصرف این شربت یک قاشق غذا خوری قبل از هر غذا است.

مضرات

استفاده زیاد از آقطی سیاه ممکن است باعث تهوع و همچنین ورم روده ها شود.
آقطی سیاه سرد است و بنابراین افراد سرد مزاج حتما باید آنرا با عسل بخورند.